اعتبار کنفرانس
چند ماه پیش از کنفرانسی از من درخواست کردند که داوری مقالات را قبول کنم. از آنجا که کنفرانس در یک دانشگاه معتبر برگزار می‌شد، قبول کردم. اما با ملاحظه فهرست دست‌اندرکاران کنفرانس متوجه شدم که صرفا محل برگزاری همایش، آن دانشگاه است و اعضای هیات علمی آن دانشگاه هیچ نقشی در کنفرانس ندارند. نسبت به رعایت موازین اخلاق علمی در کنفرانس شک بردم. مسؤولین همایش اطمینان دادند که موارد علمی حتما رعایت خواهد شد. امیدوار بودم که چنین باشد.
از ۹ مقاله‌ای که داوری کرده بودم، ۵ مورد را رد (یا رد قطعی) کرده بودم، دو تا به شرط اصلاحات به عنوان پوستر و دو مورد هم بدون اصلاحات به عنوان پوستر.
با شگفتی مشاهده کردم که نتایج داوری مقالات در سایت کنفرانس برای عموم قابل مشاهده نیست و فقط شرکت‌کنندگان می‌توانند با ورود به پرتال خود از وضعیت پذیرش مقاله خود آگاه شوند. بعداً سی‌دی کنفرانس از طریق یکی از شرکت‌کنندگان به دستم رسید و دیدم همه مقالاتی که اشاره کردم پذیرفته شده بودند!! به جز یکی که در سی‌دی نبود و چه بسا طرف هزینه‌اش را واریز نکرده یا انصراف داده بوده است.
به این ترتیب برداشت من از همایش مذکور این شد که هدف اصلی کسب درآمد بوده است و رعابت موازین اخلاق علمی اگر نگوییم هیچ اهمیتی برای دست‌اندرکاران نداشته، در حاشیه بوده است.
ارسال نتایج یک کار پژوهشی در قالب یک مقاله به یک کنفرانس یا مجله امری پسندیده در فعالیت‌های آکادمیک است، اما از کجا بفهمیم کنفرانس یا مجله معتبر است. در خصوص مجلات، عموماً لیست‌های سیاه و سفیدی را وزارت علوم یا دانشگاه‌ها اعلام می‌کنند که تا حدود زیادی درست هستند. برای کنفرانسها چه کنیم؟
به نظرم درخصوص کنفرانس باید به موارد زیر دقت کرد:
- کنفرانس توسط یک دانشگاه یا موسسه معتبر برگزار شود. از قدیم گفته‌اند، «حرمت اما‌م‌زاده به متولی آن است»، اعتبار بیشتر موسسه، اطمینان بیشتر به کنفرانس را به همراه خواهد داشت. صرف برگزاری کنفرانس در یک دانشگاه معتبر دلیلی بر حمایت مجموعه علمی آن دانشگاه از آن کنفرانس نیست. گرچه که انتظار می‌رود اگر همایشی از نظر اعضای هیات علمی یک دانشگاه، در جایگاهی نیست که اعضای هیات علمی آن دانشگاه در کسوت اعضای کمیته علمی یا اجرایی آن قرار داشته باشند، اصلا نباید اجازه برگزاری آن در آن دانشگاه داده شود.
- اعضای کمیته علمی و کمیته اجرایی آن شناخته شده باشند.
- حتی‌الامکان نماینده‌ای از انجمن مربوطه در کنفرانس حاضر باشد. یکی از نقاط قوت همایشهای معتبر ریاضی ایران وجود نماینده انجمن ریاضی ایران در همایش‌هاست.
- فهرست مقالات قبول شده و درصد مقالات قبول شده در سایت کنفرانس درج شود. کنفرانسی که ۹۰ درضد مقالات دریافتی‌اش را می‌پذیرد شک برانگیز است.
- فاصله زمانی بین آخرین مهلت ارسال مقاله و زمان اعلام نتایج داوری معقول باشد. کنفرانسی که در ظرف یک هفته نتایج داوری را اعلام می‌کند، شک برانگیز است.
- نتایج داوری مقالات شامل نقطه نظرات داوران به ارسال کنندگان به درستی ارسال شود. همایشی که نتیجه داوری را بدون هیچ اظهار نظری به کاربران می‌فرستد شک‌برانگیز است.
- داشتن یک وبگاه وزین و امکان ایجاد حساب کاربری و داشتن فرآیند الکترونیکی ارسال مقالات یک نکته قوت هست، اما امروزه با مبالغ بسیار کمی (در حد هزینه دریافتی از ۵ شرکت کننده) می‌توان یک سایت همایش راه‌اندازی کرد.
- تخصصی بودن همایش هم می‌تواند از معیارهای سنجش اعتبار آن باشد. بیشتر همایشهای نامعتبری که دیده‌ام، عناوین کلی داشته‌اند که بتوانند هر چیزی را بپذیرند.،
- ادواری و با سابقه بودن همایش هم می‌تواند از ملاکهای اعتبار آن بشمار رود. البته عدم نظارت بر کنفرانس‌هایی همچون کنفرانس مورد اشاره، باعث شده است که این همایش‌ها هم ادواری برگزار شوند.
به گمان اینجانب افراد باید در انتخاب کنفرانس دقت داشته باشند و از ارسال آثار خود به کنفرانس‌های نامعتبر اجتناب نمایند، در کنار آن دانشگاه‌ها نیز باید حساسیت بیشتری داشته باشند و از قبول مقالات پذیرفته شده در این کنفرانسها خودداری نموده و در صورت استفاده چنین کنفرانس‌هایی از لوگو یا نام دانشگاه، با آن مقابله نمایند.